Liever katten dan mensen
William Burroughs wordt met recht beschouwd als één van de belangrijkste artiesten van de 20ste eeuw. Hij was een spilfiguur in de Beat Generation beweging, een generatie Amerikaanse artiesten die met hun anti-establishment ideeën de weg hebben bereid voor de hippie-beweging in de jaren ‘60.
Burroughs’ leven en werk stond in het teken van eigenzinnigheid en experiment, een rode draad doorheen zijn oeuvre (met The Naked Lunch als hoogtepunt). Niet alleen schreef hij op controversiële wijze over maatschappelijke taboes als druggebruik en seksuele fetishen, hij was ook de bedenker van revolutionaire technieken als de cut-up collage en ‘shotgun schilderijen’ (de term dekt volledig de lading).
Burroughs werd dan ook op handen gedragen door heel wat artiesten en rocksterren waaronder David Bowie, Patti Smith, U2, Kurt Cobain en vele anderen. Het is dan ook opmerkelijk dat zo’n geliefd personage zelf niet zo hoog opliep met de mensheid. Burroughs was een notoire misantroop en spendeerde zijn oude dag teruggetrokken in een kleine bungalow in Lawrence, Kansas.
Regelmatig kreeg hij bezoek van bewonderaars en andere artiesten, maar zelf hield hij het meeste van zijn affectie en liefde voor... katten.
Regelmatig kreeg hij bezoek van bewonderaars en andere artiesten, maar zelf hield hij het meeste van zijn affectie en liefde voor... katten. Op zijn oude dag had Burroughs voortdurend meerdere katten in huis – ‘dozijnen’ volgens de legende, ‘zes tot acht’ volgens zijn vrienden. Ze waren zijn trouwste levensgezellen, en zelfs een diepfilosofisch gesprek met een bezoeker kon plots onderbroken worden wanneer het tijd was om de beestjes te voeden.
Burroughs met een van zijn katten
Burroughs’ beschouwde zijn katten echter als meer dan gewone huisdieren – voor hem was de kat een ‘spirituele metgezel’. Het gedrag van de kat sloot nauw aan bij de levensfilosofie die hij zich had toegeëigend: zelfs als huisdier erkent een kat geen meester. De kat is praktisch ingesteld (‘zoals alle pure wezens’, aldus Burroughs), maar blijft te allen tijde zijn waardigheid en onafhankelijkheid bewaren. Burroughs maakte graag de vergelijking met honden, die zich volgzaam en onderdanig tegenover de mens opstellen in ruil voor onderdak en verzorging.
Het gedrag van de kat sloot nauw aan bij de levensfilosofie die hij zich had toegeëigend: zelfs als huisdier erkent een kat geen meester.
Zijn leven lang was Burroughs gefascineerd door magie en occultisme, en ook daar vond hij inspiratie die zijn voorliefde voor katten verder kon voeden. In mythen en ander volksgeloof komt de kat vaak naar voren als een verheven en zelfs goddelijk dier.
Burroughs’ vriend Roger Holden vertelt dat hij door de artiest werd gevraagd zich te ontfermen over een jonge witte kat die bij hem was aangestrand: ‘Toen ik de kat bij hem ging oppikken, plukte hij een boek uit de kast, ‘the Cat in Magic and Myth’ van M. Oldfield Howey. Hij zei: ‘Dit is Margaras, de Witte Kat – de heilige kat’ en spoorde me aan om het hoofdstuk in het boek te lezen over de rol van katten in de magische traditie. Onmiddellijk begreep ik dat William deze ‘Witte Kat’ die hij had gevonden als zeer bijzonder beschouwde. De kat droeg de naam Marigay, maar later gaf ik hem de roepnaam Butch Burroughs. Hij dwaalde doorheen de straten van Lawrence, en daar gedroeg hij zich zeer dominant. Maar bij mij thuis was het een heel lief beest.’
Butch Burroughs
Vanzelfsprekend ging de kat ook een rol opeisen in het latere literaire werk van Burroughs. Met name het boek ‘The Western Lands’ (1987) is in grote mate geïnspireerd door de mythologie van het Oude Egypte, waar de kat als een goddelijk wezen werd geëerd.
We are the cats inside. We are the cats who cannot walk alone, and for us there is only one place.
Een jaar eerder, in 1986, publiceerde Burroughs echter zijn grootste eerbetoon: ‘The Cat Inside’, een waar kunstwerkje in beperkte oplage met illustraties door zijn dierbare vriend Brion Gysin. Het boekje verzamelt korte fragmenten uit Burroughs’ dagboeken waarin hij anecdotes deelt over het dagelijkse leven met zijn katten, evenals overpeinzingen over zijn relatie met de dieren. Het boekje eindigt met een citaat waarin Burroughs zichzelf en daarmee elke ‘kattenmens’ met het beestje vereenzelvigt:’We are the cats inside. We are the cats who cannot walk alone, and for us there is only one place.’
Tenslotte was zelfs zijn laatste gedachte gewijd aan zijn band met zijn katten, die hem uiteindelijk ook deed berusten in het idee van universele liefde. Op één van de laatste bladzijden van zijn dagboek voor zijn dood in 1997 schrijft hij het volgende: ‘Het enige wat de onenigheid kan bedwingen is liefde, zoals ik gevoeld heb voor Fletch en Ruski, Spooner, en Calico. Pure liefde. Wat ik voel voor mijn katten, in het heden en in het verleden. Liefde? Wat is dat? Meest natuurlijke pijnstiller die er bestaat. LIEFDE.’
Illustraties van Brion Gysin
