Overslaan en naar de inhoud gaan
Vaccineren kan je leren: katjes-prik-je-datjes

Vaccineren kan je leren: katjes-prik-je-datjes

Julie Houtmeyers

Dierenarts & Cat Coach

10/06/2020

Er gaan veel (al dan niet horror) verhalen de ronde over vaccineren. Wat klopt er, wat is aangewezen en wat niet? Het is moeilijk om door die wirwar van bomen het bos nog te zien. Hier een poging om wat orde te scheppen.

Wat is een vaccinatie, en is het nodig?

Een vaccinatie is het inspuiten van een kleine hoeveelheid ziekteverwekker. En niet zomaar natuurlijk. De ziekteverwekker is behandeld zodat je kat er niet ziek van wordt (of hoogstens een klein beetje), maar dat het lichaam wel aangezet wordt antistoffen en afweercellen tegen de ziekte te maken. Zo is je kat de volgende keer beschermd. De bescherming is niet altijd 100% gegarandeerd, maar de symptomen zullen minder erg zijn. Je kat zal ook veel minder virus uitscheiden en dus minder besmettelijk zijn. Je bespaart er jezelf, je kat en de hele kattenpopulatie heel veel ellende mee. Blijven vaccineren is dus de boodschap. Zo komen deze ziektes alsmaar minder voor en geraken ze ooit uitgeroeid.

Wat zijn mogelijke nadelen van vaccineren? 

Ook al zijn de nevenwerkingen van vaccinaties bij katten minimaal, ze zijn niet onbestaande. Katten kunnen milde ziekteverschijnselen vertonen en heel zelden kan een allergische reactie ontstaan op een vaccin. De nadelen wegen echter niet op tegen de voordelen. Vaccineren redt dierenlevens. Maar je mag wel kritisch zijn waartegen je vaccineert.

Vaccineren kan je leren: katjes-prik-je-datjes

© Adobe Stock

Tegen welke ziektes kan ik mijn kat beschermen?

Niesziekte

Er zijn verschillende virussen (de belangrijkste zijn herpesvirus en calicivirus) en bacteriën (Chlamydophila felis en Bordetella bronchiseptica) die niesziekte veroorzaken bij katten.

  • Feliene Herpesvirus (FHV)
    Dit virus wordt via direct contact tussen de dieren overgedragen met niezen, snotteren, oogontstekingen, koorts en lusteloosheid tot gevolg. Bij kittens is de ziekte vaak bijzonder ernstig. Herpes blijft na genezing in een slaaptoestand in het lichaam aanwezig en kan op momenten van weerstandsvermindering (door ziekte, stress,…) weer de kop opsteken.
     
  • Feliene Calicivirus (FCV)
    Calicivirus kan zowel via direct als indirect contact overgaan van dier tot dier. Dit betekent dat het virus zich bijvoorbeeld ook makkelijk verspreidt via de handen of de kledij van de eigenaar. De ziektetekenen zijn mondzweren, gewrichtsontstekingen of longontsteking en het kan ook leiden tot een chronische mondontsteking.

Kattenziekte of Panleukemie

Deze zeer besmettelijke en dodelijke ziekte wordt veroorzaakt door het Feliene Parvovirus (FPV). Het virus is zeer resistent in de omgeving, kan er tot een jaar overleven en wordt heel gemakkelijk via mensen overgedragen. Het tast de cellen in het beenmerg en de darmen aan (en de foetus in geval van dracht) met braken en bloederige diarree, bloedarmoede, anorexie en extreme lusteloosheid tot gevolg. Meer dan 90% van de kittens sterven in geval van besmetting.

Feliene Leukemievirus (FeLV)

Dit virus wordt enkel overgedragen wanneer er contact is tussen dieren, via het speeksel, neusvloei, urine, ontlasting en melk. Het kan zorgen voor bloedarmoede, verminderde weerstand en lymfeklierkanker.

Rabiës

Rabiës of hondsdolheid is een dodelijke ziekte die in België sinds 2001 niet meer voorkomt, maar wel nog in vele andere landen. Het virus tast het zenuwstelsel aan en het wordt overgedragen, ook naar mensen, via een beet en het speeksel van een besmette hond, kat, vos of vleermuis.

(Feliene Infectieuze Peritonitis (FIP))

FIP is de gemuteerde variant van een gewoon felien coronavirus. Het is niet besmettelijk voor andere katten, maar voor de besmette kat is het heel gevaarlijk. Het komt vooral voor bij jonge katten en het is vaak dodelijk. De voornaamste symptomen zijn anorexie, koorts en soms een met vocht gevulde buik. Er bestaat een neusvaccin voor, maar de werkzaamheid ervan bedraagt slechts 0 tot 75%.

Vaccineren kan je leren: katjes-prik-je-datjes

© Adobe Stock

Wat moet en wat mag?

De vaccinatie tegen rabiës is wettelijk verplicht wanneer je kat naar het buitenland gaat. Wat de vaccinaties voor het binnenland betreft gelden er alleen verplichtingen voor erkende kwekers en asielen. Zij mogen namelijk enkel katten verhandelen die een eerste vaccinatie kregen tegen herpesvirus, parvovirus én leukemievirus. Er zijn drie virussen waartegen elke kat - ook de binnenhuiskat - best gevaccineerd wordt: FHV + FCV (niesziekte) en FPV (kattenziekte). De andere zijn afhankelijk van de mate van risico op infectie.

Vaccinatieschema kittens & volwassen katten

Kittens krijgen via de moedermelk antistoffen mee. Deze bieden een tijdelijke bescherming, want eens de kittens gespeend worden dalen deze afweerstoffen in hun lichaam vrij snel. Daarom wordt voor het eerst gevaccineerd tegen FHV, FCV en FPV op 8 à 9 weken leeftijd. Vaccinaties tegen FeLV, Chlamydophila en Bordetella zijn dan ook mogelijk, maar ze worden niet standaard gegeven. Op 12 weken leeftijd wordt de vaccinatie tegen kattenziekte en niesziekte nog eens herhaald, en indien nodig ook deze tegen FeLV. Op deze leeftijd kan ook de enting tegen rabiës gebeuren, waarna het dier dan 3 weken later ten vroegste de landsgrens over mag.

Als er een hoog besmettingsrisico is, is er een extra vaccinatie mogelijk op 4-6 weken én op 16 weken leeftijd. Dit is bijvoorbeeld belangrijk als de moeder van het kitten niet gevaccineerd werd of bij hoge infectiedruk zoals in een asiel of een cattery.

De eerstvolgende vaccinatie volgt meestal op eenjarige leeftijd. Deze visie is echter al een beetje achterhaald, aangezien de eerste vaccinaties soms onvoldoende aanslaan en de kat bijgevolg tot op 1 jaar leeftijd onbeschermd rondloopt. Sommige dierenartsen vaccineren daarom al wanneer de kat tussen 6 maanden en 1 jaar oud is.

Voor volwassen katten wordt na het eerste jaar een 3-jaarlijkse herhalingsvaccinatie tegen kattenziekte (FPV) aanbevolen en meestal een jaarlijkse tegen niesziekte (FHV en FCV). Tegen leukemievirus (en eventueel Chlamydophila en/of Bordetella) wordt over het algemeen jaarlijks en tegen rabiës om de 3 jaar gevaccineerd.

Vaccineren kan je leren: katjes-prik-je-datjes

© Poes Partout

Maatwerk in overleg met je dierenarts

Je merkt het al, er is geen ‘one fits all’ vaccinatieschema. Er zijn een aantal factoren die een rol spelen bij het al dan niet toedienen van vaccinaties. De leeftijd van je kat, de leefwijze (enige kat in huis, meerdere katten die ook buiten gaan, een cattery, …), de gezondheid van je kat en haar vaccinatiegeschiedenis. Dieren die acuut ziek zijn worden beter niet gevaccineerd, maar dieren die een stabiele chronische aandoening hebben vaak wel. Laat al deze inschattingen over aan de know how van je dierenarts.

Titeren. Wat?

Titeren is het meten van het aantal antilichamen, tegen bepaalde ziekteverwekkers, in het bloed. Op deze manier kan je bepalen of een vaccinatie nodig is. Bij katten kan getiterd worden voor kattenziekte (panleukemie) en niesziekte (herpesvirus en calicivirus). De test is echter niet zo betrouwbaar voor niesziekte. 

Wat het kostenplaatje betreft is titeren niet goedkoper dan vaccineren en het is ook niet bedoeld als vervanger van de vaccinaties. Het toont enkel aan of een vaccinatie op dat moment nodig is en voorkomt dus onnodig vaccineren. Als uit de test blijkt dat het aantal antilichamen in het bloed onvoldoende is, dan is vaccinatie alsnog nodig. En dan zal het prijskaartje zéker niet minder zijn dan gewoon vaccineren volgens een vast schema.

Vaccineren kan je leren: katjes-prik-je-datjes

© Adobe Stock

Een jaarlijkse controle

Als je denkt door minder te vaccineren wat dierenartsbezoekjes uit te sparen, heb je het mis. Hoe vaak je ook laat vaccineren, een jaarlijkse gezondheidscontrole van je kat is een absolute aanrader. Katten zijn meesters in het verbergen van pijn en ziekte. Laat je kat dus elk jaar eens grondig onderzoeken door je dierenarts. En in het belang van zowel je dier als je portemonnee 😉: voorkomen is altijd beter dan genezen!

Julie Houtmeyers is dierenarts kleine huisdieren en gecertificeerd cat coach. Bezoek haar website.

En jouw gastbijdrage?

Ben jij stiekem gek van katten? Kruip je graag in de pen of maak je leuke foto’s, video’s, gifs of illustraties?

Word Contributor